किती..?
मनाचं फावल्या वेळेचं काम म्हणजे प्रश्न विचारात रहाणं ! जर ते प्रश्न सहज सापडत नसतील तर मनाच्या पोकळीत चौफेर एखाद्या भरकटलेल्या पक्ष्यासारखा प्रश शोधत रहाणं. प्रश्नही असे ज्यांची उत्तर शोधणं म्हणजे आपल्याच हाताने मनाच्या शांत पटलांवर शंकांचे खडे टाकत त्यात लहरी उठवणे. खरं तर प्रत्येक प्रश्नाचे उत्तर मिळाले पाहिजेच असे नाही. पण उत्तर मिळाले नाही तर एखादा डाव काही अंतराने हर्ल्यासारखी परिस्थिती होते. असेच काहीसे प्रश्न मला पडत रहातात आणि मी अजूनच गोंधळून जातो !
मनाचं फावल्या वेळेचं काम म्हणजे प्रश्न विचारात रहाणं ! जर ते प्रश्न सहज सापडत नसतील तर मनाच्या पोकळीत चौफेर एखाद्या भरकटलेल्या पक्ष्यासारखा प्रश शोधत रहाणं. प्रश्नही असे ज्यांची उत्तर शोधणं म्हणजे आपल्याच हाताने मनाच्या शांत पटलांवर शंकांचे खडे टाकत त्यात लहरी उठवणे. खरं तर प्रत्येक प्रश्नाचे उत्तर मिळाले पाहिजेच असे नाही. पण उत्तर मिळाले नाही तर एखादा डाव काही अंतराने हर्ल्यासारखी परिस्थिती होते. असेच काहीसे प्रश्न मला पडत रहातात आणि मी अजूनच गोंधळून जातो !
किती रेषांची
कितीक वळणे
आणिक चालणे
समांतर !
किती मेघांचे
कित्येक रंग
अतृप्त तरंग
मनामधे ..
किती हातांना
पाशवी बंधन
पहिले वंदन
मालकाला
किती जणांचे
इवले घरटे
नियती वाटे
वाहून गेले ..
किती प्रश्नांचे
उत्तर कळले
आणिक जुळले
एकमेका ?!
कित्येक किती
हे उभे ठाकले
सारेच वाकले
त्यांच्यापुढे !
कितीक वळणे
आणिक चालणे
समांतर !
किती मेघांचे
कित्येक रंग
अतृप्त तरंग
मनामधे ..
किती हातांना
पाशवी बंधन
पहिले वंदन
मालकाला
किती जणांचे
इवले घरटे
नियती वाटे
वाहून गेले ..
किती प्रश्नांचे
उत्तर कळले
आणिक जुळले
एकमेका ?!
कित्येक किती
हे उभे ठाकले
सारेच वाकले
त्यांच्यापुढे !
पाणी ..?
अति परीचायामुळे अवज्ञेत गेलेली अजून एक वस्तू म्हणजे पाणी ... हे पाणी अनेक रूपांनी अनेक रंगांनी आपल्या समोर येते. प्राचीन पंडितांनी पाण्यासाठी अनंत नावे दिली. आज कालच्या युगात म्हणजे (आमच्या शाळेत) आम्ही त्याला रासायनिक नाव ही दिले. या पाण्याच्या विविध रूपांची मनाने मांडलेली एक गोळाबेरीज .. या गोळाबेरीज मध्ये ज्यांची बाकी शून्य झाली त्यांना आपण सज्ञान मानतो पण कधी कधी माझ्या मनाची ही गोळाबेरीज चुकते .. तेव्हा ?
अति परीचायामुळे अवज्ञेत गेलेली अजून एक वस्तू म्हणजे पाणी ... हे पाणी अनेक रूपांनी अनेक रंगांनी आपल्या समोर येते. प्राचीन पंडितांनी पाण्यासाठी अनंत नावे दिली. आज कालच्या युगात म्हणजे (आमच्या शाळेत) आम्ही त्याला रासायनिक नाव ही दिले. या पाण्याच्या विविध रूपांची मनाने मांडलेली एक गोळाबेरीज .. या गोळाबेरीज मध्ये ज्यांची बाकी शून्य झाली त्यांना आपण सज्ञान मानतो पण कधी कधी माझ्या मनाची ही गोळाबेरीज चुकते .. तेव्हा ?
मंत्रोच्चारले कोणी, तर अभिषेक धार होते
अस्तित्व काजळताना, त्याचे गटार होते
कोणी प्यायले तीर्थ इथे, नाक झाकले कोणी
तेच ते हे पाणी, तयांचे प्याले भरले कोणी
विरहाच्या वाटे धावले, बंध तोडून अंगणाचे
साठून साठून जाहले, शब्दही काही गाण्याचे
पडते कधी आभाळी, वाहते कधी पुरात
लालसेतही गळते, कधी निर्मळ त्या झऱ्यात
हे असते तरी ते काय, कोणी सांगाल का मला
अन जाणून सर्व काही, माणूस म्हणाल का मला ?
अस्तित्व काजळताना, त्याचे गटार होते
कोणी प्यायले तीर्थ इथे, नाक झाकले कोणी
तेच ते हे पाणी, तयांचे प्याले भरले कोणी
विरहाच्या वाटे धावले, बंध तोडून अंगणाचे
साठून साठून जाहले, शब्दही काही गाण्याचे
पडते कधी आभाळी, वाहते कधी पुरात
लालसेतही गळते, कधी निर्मळ त्या झऱ्यात
हे असते तरी ते काय, कोणी सांगाल का मला
अन जाणून सर्व काही, माणूस म्हणाल का मला ?
गणू आणि टक्क्यांचं गणित !
एका बाळबोध मनाने अत्यंत हुशार समाजकारणाचे मांडलेले गणित ..
पन्नास टक्यांच एक गणित
मास्तरांनी सोडवून दाखवलं
दाखवलं म्हणजे फळ्यावर उतरवून काढलं !
गणू उठून म्हणाला
"मास्तर उरलेले पन्नास टक्के का मोजायचे नाहीत ?"
मास्तर डोळे वटारून म्हणाले
अभ्यासक्रमात नाहीत असे प्रश्न विचारायचे नाहीत !
गणू चूप बसला
पण डोक्यात गणित चालूच राहिलं ,
पुढच्या इयत्तेचं
पुस्तकही चाळून पाहिलं
पण उत्तर काही मिळेना
गणू पुरता या गणितात फसला ,
आपल्याच विचारात चुकून
चुकीच्या सीटवर बसला
'ती' ने हटकलं ,बिचारा पाऊण तास उभाच राहिला
कोणतीही 'ती' त्याचा विचार करत नव्हती
सीट रिकामी झाली तरी
त्याची बसण्याची धडगत नव्हती
त्याला वाटलं
बस मध्येही गणित पन्नास टक्क्यांचच
तर बाहेर का नाही ?!
हा नियम इथे चालतो
तर बाहेर का नाही ?!
शाळेच्या बाकातही पन्नास टक्के असायला हवेत
मास्तरांच्या धाकातही पन्नास टक्के असायला हवेत ,
सकाळच्या गाण्यातही पन्नास टक्के हवेत
पावसाच्या पाण्यातही पन्नास टक्के असायला हवेत ,
पुस्तकाच्या धड्यात
शिक्षेच्या छड्यातही पन्नास टक्के हवेत ,
रहदारीच्या रस्त्यातही पन्नास टक्के का नकोत ?
गटाराच्या वस्त्यांतही पन्नास टक्के का नकोत ?
पोटात जाणाऱ्या प्रत्येक घासावर पन्नास टक्के मिळायलाच पाहिजेत
शहरातून उरल्यासुरल्या श्वासावर पन्नास टक्के असायला पाहिजेत
मालकांमध्ये पन्नास टक्के हवेत, नोकरांमध्ये पन्नास टक्के हवेत
आजाऱ्यामध्ये पन्नास टक्के हवेत, डॉक्टरांमध्ये पन्नास टक्के हवेत ,
बाबांच्या पगारावर पन्नास टक्के हवेत
आपल्या घरावर पन्नास टक्के हवेत
किराणा दुकानात, मॉलमधल्या खरेदीत पन्नास टक्के मिळालेच पाहिजेत
नोकरी मागून लाचार झालेल्यांच्या यादीत पन्नास टक्के मिळालेच पाहिजेत
मालकापुढच्या लाचारीत
महागलेल्या बाजारीत
हमालांच्या पथारीत त्यांना पन्नास टक्के मिळालेच पाहिजेत
दुनियादारी रेसच्या घोड्यात पन्नास टक्के हवेत
दररोज बसणाऱ्या जोड्यात पन्नास टक्के हवेत
दरबारात फुकट भांडण्यात पन्नास टक्के हवेत
भुकेच्या झोपड्या मांडण्यात पन्नास टक्के हवेत
त्या पुन्हा पाडण्यातही पन्नास टक्के हवेत
लोकलच्या दाटीवाटीवर पन्नास टक्के असलेच पाहिजेत
एकनएक चौपाटीवर पन्नास टक्के असले पाहिजेत
खडी फोडणाऱ्या मजुरात पन्नास टक्के हवेत
त्याला मिळालेल्या मजुरीत पन्नास टक्के हवेत
प्रत्येक घरातल्या मुलांत पन्नास टक्के हवेत
ते नसले तर आईचे फक्त पन्नास टक्केच मिळायला हवेत
(बाबांची टक्केवारी मोजायचं कारण नसतं बरेचदा !)
आणि मग तुकडे तुकडे झालेल्या माझ्या अखंड भारताचे पन्नास टक्के मिळायलाच.. नव्हे द्यायलाच हवेत
पन्नास टक्के असायला हवेत
पण गणूला ते काही कुठे दिसले नाही
रात्रभर विचार करत राहिला
पण पन्नास टक्क्यांचे गणित सुटले नाही
पुढल्या दिवशी अनंत शंका घेऊन
तो शाळेत गेला , मोठी तयारी केली होती
थोड्याच वेळाने तो थंड पडला
मास्तरांनी अनेक टक्क्यांची अनेक गणिते मांडली होती
... ती ही अर्धवट !?
मास्तरांनी सोडवून दाखवलं
दाखवलं म्हणजे फळ्यावर उतरवून काढलं !
गणू उठून म्हणाला
"मास्तर उरलेले पन्नास टक्के का मोजायचे नाहीत ?"
मास्तर डोळे वटारून म्हणाले
अभ्यासक्रमात नाहीत असे प्रश्न विचारायचे नाहीत !
गणू चूप बसला
पण डोक्यात गणित चालूच राहिलं ,
पुढच्या इयत्तेचं
पुस्तकही चाळून पाहिलं
पण उत्तर काही मिळेना
गणू पुरता या गणितात फसला ,
आपल्याच विचारात चुकून
चुकीच्या सीटवर बसला
'ती' ने हटकलं ,बिचारा पाऊण तास उभाच राहिला
कोणतीही 'ती' त्याचा विचार करत नव्हती
सीट रिकामी झाली तरी
त्याची बसण्याची धडगत नव्हती
त्याला वाटलं
बस मध्येही गणित पन्नास टक्क्यांचच
तर बाहेर का नाही ?!
हा नियम इथे चालतो
तर बाहेर का नाही ?!
शाळेच्या बाकातही पन्नास टक्के असायला हवेत
मास्तरांच्या धाकातही पन्नास टक्के असायला हवेत ,
सकाळच्या गाण्यातही पन्नास टक्के हवेत
पावसाच्या पाण्यातही पन्नास टक्के असायला हवेत ,
पुस्तकाच्या धड्यात
शिक्षेच्या छड्यातही पन्नास टक्के हवेत ,
रहदारीच्या रस्त्यातही पन्नास टक्के का नकोत ?
गटाराच्या वस्त्यांतही पन्नास टक्के का नकोत ?
पोटात जाणाऱ्या प्रत्येक घासावर पन्नास टक्के मिळायलाच पाहिजेत
शहरातून उरल्यासुरल्या श्वासावर पन्नास टक्के असायला पाहिजेत
मालकांमध्ये पन्नास टक्के हवेत, नोकरांमध्ये पन्नास टक्के हवेत
आजाऱ्यामध्ये पन्नास टक्के हवेत, डॉक्टरांमध्ये पन्नास टक्के हवेत ,
बाबांच्या पगारावर पन्नास टक्के हवेत
आपल्या घरावर पन्नास टक्के हवेत
किराणा दुकानात, मॉलमधल्या खरेदीत पन्नास टक्के मिळालेच पाहिजेत
नोकरी मागून लाचार झालेल्यांच्या यादीत पन्नास टक्के मिळालेच पाहिजेत
मालकापुढच्या लाचारीत
महागलेल्या बाजारीत
हमालांच्या पथारीत त्यांना पन्नास टक्के मिळालेच पाहिजेत
दुनियादारी रेसच्या घोड्यात पन्नास टक्के हवेत
दररोज बसणाऱ्या जोड्यात पन्नास टक्के हवेत
दरबारात फुकट भांडण्यात पन्नास टक्के हवेत
भुकेच्या झोपड्या मांडण्यात पन्नास टक्के हवेत
त्या पुन्हा पाडण्यातही पन्नास टक्के हवेत
लोकलच्या दाटीवाटीवर पन्नास टक्के असलेच पाहिजेत
एकनएक चौपाटीवर पन्नास टक्के असले पाहिजेत
खडी फोडणाऱ्या मजुरात पन्नास टक्के हवेत
त्याला मिळालेल्या मजुरीत पन्नास टक्के हवेत
प्रत्येक घरातल्या मुलांत पन्नास टक्के हवेत
ते नसले तर आईचे फक्त पन्नास टक्केच मिळायला हवेत
(बाबांची टक्केवारी मोजायचं कारण नसतं बरेचदा !)
आणि मग तुकडे तुकडे झालेल्या माझ्या अखंड भारताचे पन्नास टक्के मिळायलाच.. नव्हे द्यायलाच हवेत
पन्नास टक्के असायला हवेत
पण गणूला ते काही कुठे दिसले नाही
रात्रभर विचार करत राहिला
पण पन्नास टक्क्यांचे गणित सुटले नाही
पुढल्या दिवशी अनंत शंका घेऊन
तो शाळेत गेला , मोठी तयारी केली होती
थोड्याच वेळाने तो थंड पडला
मास्तरांनी अनेक टक्क्यांची अनेक गणिते मांडली होती
... ती ही अर्धवट !?